(DAO) و یا سازمان خودمختار و غیرمتمرکز چیست و چگونه عمل می‌کند؟

تا کنون تصور کرده اید که چگونه میتوان یک سازمان متشکل از چند ده هزار عضو که هیچکدام یکدیگر را نمیشناسند تشکیل داد. که مدیریت آن نه به عهده یک نفر بلکه به عهده تمام اعضای سازمان است؟ و تصور این که این سازمان توسط قوانین جمعی که در سازمان توسط تک تک اعضائ گرفته میشود اداره و ساماندهی میشود کمی سخت است. قرار است در این سازمان افراد برای رسیدن به یک هدف خاص و مشترک قوانینی را وضع کنندو خودشان آنها را اجرا کنند. چنین سازمانی را  (DAO) و یا سازمان خودمختار و غیر متمرکز مینامند. 

(DAO) چیست؟

 DAO  چیست؟

دائو یک سازمان خودمختار و غیرمتمرکز و یک موجودیت بدون رهبری مرکزی است. در DAO تصمیمات مختص یک رهبر یا رئیس نیست. و توسط یک جامعه که بر پایه یک مجموعه خاص از قوانین سازماندهی میشوند، بر روی یک زنجیره‌ از بلوکها اجرا می‌شوند. DAO مخفف عبارت Decentralized Autonomous Organization به‌معنای سازمان خودمختار غیرمتمرکز است.

• دائو ماهیت فیزیکی ندارد و به‌صورت اینترنتی کار می‌کند؛
• دائو حاکمیت متمرکز ندارد و همه مشتریان آن می‌توانند نقش رئیس مجموعه را ایفا کنند.

DAOها سازمان‌های اینترنتی هستند که به طور مشترک توسط اعضای خود مالکیت و مدیریت می‌شوند. آنها دارای صندوق های داخلی هستند که تنها با تأیید اعضا قابل دسترسی است. تصمیمات از طریق پیشنهادهایی که گروه در یک دوره زمانی مشخص بر آنها رأی می‌دهد، گرفته می‌شوند.

دائوها در حقیقت قراردادهای هوشمندی هستند که تاکنون بیشتر آنها روی بلاک چین اتریوم اجرا شده‌اند؛ اما هر بلاک چینی که از فناوری قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند، می‌تواند میزبان یک دائو هم باشد.

دائوها را می‌توان یکی از زیرشاخه‌ها یا دستاوردهای مهم امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) به شمار آورد. این سازمان‌های غیرمتمرکز دقیقاً زمانی کار خود را آغاز کردند که تب‌وتاب تمرکززدایی در جهان حاکم بود و توسعه‌دهندگان به‌دنبال ارائه نوآوری‌های خود در زمینه تمرکززدایی بودند.

The DAO معروفترین دائو

شاید عبارت ” هک دائو” را شنیده باشید. یکی از معروفترین دائوها در سال 2016 متولد شد که The DAO نام داشت. The DAO به‌دلیل ایرادی که در کد قرارداد هوشمندش وجود داشت، در نهایت هدف حمله هکرها قرار گرفت و مبلغ زیادی از آن به سرقت رفت؛ ماجرایی که در دنیای ارزهای دیجیتال تحت‌عنوان «هک دائو» معروف است. هک دائو نه‌تنها به‌ضرر توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران The DAO تمام شد، بلکه لطمه بزرگی را هم به اعتبار اتریوم وارد کرد.

ماجرای هارد فورک اتریوم

برای حل ایم مشکل هارد فورک به عنوان راه حل تعیین شد. این هارد فورک برای بازگرداندن تاریخچه شبکه اتریوم به قبل از هک شدن DAO و تخصیص مجدد وجوه دزدیده شده به یک قرارداد هوشمند اجرا شد که به سرمایه گذاران اجازه می داد آنها را پس بگیرند. کسانی که با این حرکت مخالف بودند، هارد فورک را رد کردند و از نسخه قبلی شبکه، معروف به Ethereum Classic (ETC) را پشتیبانی کردند. ازآنجاکه همه اعضای جامعه اتریوم با این هارد فورک موافق نبودند، بلاک چین اتریوم به دو زنجیره مستقل به نام‌های اتریوم و اتریوم کلاسیک تبدیل شد.

عملکرد DAO  چگونه است؟

همانطور که در بالا اشاره شد، DAO سازمانی است که در آن تصمیمات از پایین به بالا گرفته می شود. مجموعه ای از اعضا مالک سازمان هستند. راه های مختلفی برای شرکت در DAO وجود دارد که معمولاً از طریق مالکیت یک توکن است. این توکن را ” توکن حمایتی” مینامند. باید بدانیم هر فردی تعداد بیشتری از توکن حمایتی را داشته باشد حق رای بیشتری نسبت به دیگران در مجموعه دارد.

در این خصوص میتوانیم به پلتفرم وام دهی میکرو دائو اشاره کنیم که 2 توکن به نامهای (دای DAI)  و (میکر  MAKER) دارد. میکر توکن حاکمیتی میکردائو است و دارندگان آن میتوانند در تصمیم گیری های این پلتفرم از آنها استفاده کنند.

یکی دیگر از دائوهای معروف  (Uniswap) است. توکن حاکمیتی آن  (UNI یونی) نام دارد.

یکی دیگر از ویژگیهای یک دائو ثبت پروپوزال است. به این معنی که اگر یکی از اعضای دائو پیشنهادی در جهت ارتقای کیفیت پلتفرم داشته باشد میتواند آن را در قالب یک پروپوزال به دائو ارائه کند. دیگر اعضا بر اساس کیفیت پیشنهاد ارائه شده به آن رای مثبت میدهند یا آن را رد میکنند.

از آنجا که  DAO ها بر پایه بلاکچین های منبع باز ساخته میشوند به طور کامل خودکار و شفاف عمل می‌کنند و هر کسی قادر است کدهای آنها را مشاهده کند. همچنین، از آنجایی که تمام تراکنشهای مالی در بلاکچین ثبت میشود، هر کسی قادر است صندوق‌های داخلی آنها را مورد بازرسی قرار دهد.

به طور معمول، راه اندازی DAO در سه مرحله اصلی رخ می دهد

ایجاد قرارداد هوشمند: ابتدا یک توسعه دهنده یا گروهی از توسعه دهندگان باید قرارداد هوشمند را در پشت DAO ایجاد کنند. پس از راه اندازی، آنها فقط می توانند قوانین تعیین شده توسط این قراردادها را از طریق سیستم حاکمیتی تغییر دهند. این بدان معنی است که آنها باید قراردادها را به طور گسترده آزمایش کنند تا اطمینان حاصل کنند که جزئیات مهم را نادیده نمی گیرند.

تامین مالی: پس از ایجاد قراردادهای هوشمند، DAO باید راهی برای دریافت بودجه و نحوه اعمال حاکمیت تعیین کند. بیشتر اوقات، توکن ها برای جمع آوری سرمایه به فروش میرسند. این توکن ها به دارندگان حق رای می دهند.

استقرار: هنگامی که همه چیز راه اندازی شد، DAO باید در بلاک چین مستقر شود. از این مرحله به بعد، ذینفعان در مورد آینده سازمان تصمیم می گیرند. سازندگان سازمان – کسانی که قراردادهای هوشمند را نوشتند – دیگر بیش از سایر سهامداران بر پروژه تأثیر نمی گذارند.

بیتکوین یک دائو نیست

در ابتدا بسیاری بیتکوین و شبکه آن را یک دائو میدانستند اما از آنجایی که با ویژگیهای یک دائو آشنا شدیم، بیتکوین از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمیکند و توکن حاکمیتی ندارد. فردی نمیتواند پیشنهاد خود را در قالب یک پروپوزال ارائه دهد. بنابر این بیتکوین در رده دائو ها قرار نمیگیرد هر چند که هدف آن تمرکز زدایی بود.

نمونه هایی از پروژه های معروف دائو

Dash

دش (Dash)  در سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی شد و بسیاری آن را اولین دائوی حقیقی می‌دانند؛ چراکه برخلاف بیت کوین یک مکانیسم حاکمیتی دارد و به سهام‌گذاران خود اجازه می‌دهد درباره چگونگی به‌کارگیری ذخایر دش اظهارنظر کنند. دش در واقع به عنوان فورکی از لایتکوین شناخته میشود که هدف آن افزایش سرعت تراکنشها و افزایش مقیاس پذیری بود. لایتکوین  خود فورکی از بیتکوین بود.

 Uniswap

یونی سواپ (Uniswap) بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز فعلی است که بر روی بستر بلاک چین اتریوم فعالیت می‌کند. این پلتفرم در سپتامبر سال ۲۰۲۰ توکن حاکمیتی خود به نام یونی (UNI) را عرضه کرد. دارندگان توکن یونی می‌توانند نظر خود را در اموری مانند کارمزدها و قوانین صرافی یونی سواپ اارائه دهند.

Maker DAO 

میکردائو (MakerDAO) یک پلتفرم وام‌دهی محبوب ارز دیجیتال محسوب میشود. همان طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، میکردائو دو توکن مخصوص دارد: توکن DAI که یک استیبل کوین است و توکن MAKER که توکن حاکمیتی این پلتفرم به حساب میایند.

دارندگان توکن میکر می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مهم میکردائو در رابطه با موارد مهمی همچون کارمزد، حفظ ثبات شبکه، نرخ سود و حتی تعطیلی اضطراری پلتفرم مشارکت کنند.

Aragon 

هدف از طراحی آراگون (Aragon) تامین ابزارهای مورد استفاده دائوهاست. این پلتفرم در حقیقت از ایجاد دائوها روی بلاک چین اتریوم حمایت می‌کند و سپس به نگهداری و ادامه کار آنها کمک می‌کند. توکن حمایتی آراگون  ANT نام دارد.

معایب DAO ها

دائو ها فناوریهای جدید و نوپایی هستند که دو مشکل اساسی دارند:

1- پیچیدگی ذاتی: دائو یک فناوری جدید و البته بسیار پیچیده است که استفاده از آن به دانش فنی خاصی نیاز دارد. این امر کاربری آن برای عامه مردم را کاری سخت و دشوار میکند.

2- امکان وجود باگ: با توجه به ویژگی بهره گیری دائوها از قراردادهای هوشمند، و از آنجایی که دائو ها بدون واسطه عمل میکنند و کلیه فعالیت آن بر اساس قرار دادهای هوشمند برنامه ریزی میشود بنابراین وجود باگ امری اجتناب ناپذیر است. هر باگ یا ایرادی در کدهای برنامه نویسی شده می‌تواند عملکرد دائو را مختل کند یا آن را نابود کند.

سخن پایانی:

دنیای فن آوری با سرعتی سرسام آور در حال حرکت به جلوست. تمرکز زدایی یکی از مهمترین مطالبی است که بر اساس آن فرضیه های بزرگی به واقعیت تبدیل شد. خروج از ماتریکس متمرکز به خصوص در حوزه حاکمیتی زمانی بسیار دور از ذهن بود. اما اکنون با ظهور دائوها این امر از یک رویا به واقعیت تبدیل شد و رو به گسترش است. شاید در آینده ای نه چندان دور شاهد تمرکز زدایی از بخشهای بیشتری در جنبه های مختلفی از زندگیمان باشیم که البته به پیشرفت هر چه بیشتر دائو ها و پیشرفت آنها نیازمند است.